Ik val maar meteen met de deur in huis. Er zijn boeken die je meteen pakken, gewoon omdat ‘het verhaal’ goed is. ‘Mind over Matter’ van Sander Tideman is zo’n boek. Het gaat over het nieuwe economische denken en belicht visionair de toekomst van de driehoek bedrijfsleven, overheid en financiële sector.
Ik wil bij één pagina stilstaan. Daarop vertelt Tideman over een presentatie van antropoloog en organisatiepsycholoog Bruce Gibb over duurzame organisatiemodellen. Na jaren veldonderzoek bij stammen heeft hij twee universele kritieke functies ontdekt die een stam tot een succesvolle stam maken: uitvoering en overleg. Een stam is een groep mensen, een samenleving, een organisatie (met de nadruk op organisch, een levend systeem). Uitvoering staat voor efficiëntie, overleg voor veerkracht.
Efficiëntie, zeggen Gibbs en Tideman, is nuttig bij het uitvoeren van taken (productie, jacht etc) waarvoor een bepaalde organisatie is vereist. Dat leidt tot een zekere hiërarchie met duidelijke lijnen van hoofd naar de leden en vice versa. Gibbs tekende de bekende driehoek / piramide daarvoor.
Veerkracht betekent overleg waarbij alle leden aanwezig zijn, rond het vuur, de totempaal of aan de ronde tafel (Arthur-legende). Iedereen heeft hetzelfde recht van spreken, jong, oud, mannen en vrouwen. Op basis van gelijkheid worden ervaringen uitgewisseld, lessen geleerd en nieuwe ideeën gecreëerd. Gibbs tekende daarvoor de cirkel.
Ik ben overtuigd dat verhalen hierbij een belangrijke rol spelen: om betekenis en zin te geven aan gebeurtenissen uit verleden en heden, als bron van wederzijds vertrouwen en inspiratie en een basis voor het plannen van toekomstige activiteiten.
Tideman vertelt dat wanneer een stam in één van deze kritieke functies tekortschoot, de groep in haar voortbestaan werd bedreigd. Kort gezegd: teveel ‘uitvoering’ leidt tot agressie en interne competitie, teveel ‘overleg’ leidt tot passiviteit. Hij ziet de stam / organisatie als een ecosysteem waarin de juiste balans tussen efficiëntie (het bereiken van een doel) en veerkracht (sociale cohesie) tot een duurzaam bestaan leidt.
‘Verbinding’ speelt daarbij een cruciale rol en Tideman benadrukt daarbij het belang van de kwaliteit van interactie tussen de betrokkenen.
Ik voeg er graag aan toe dat het delen van ervaringen, het respect voor elkaars verhalen meehelpen om een organisatie weerbaar te maken, van binnen en naar buiten.
Waarom wilde ganzen als beeld? Het is een mooi voorbeeld voor het bovenstaande. Op de grond gelijken (horizontale organisatie) waarbij ‘bonding’ belangrijk is en taken gelijk verdeeld worden. In de lucht efficiënt om het doel sneller te bereiken. Het werkt al tienduizenden jaren goed. En lijkt de V niet op twee zijden van een driehoek?…
(illustraties overgenomen uit ‘Mind over Matter’)
Storytelling and Resilience
I’ll come straight to the point. There are books that you deal with immediately, just because ‘the story’ is good. ‘Mind over Matter’ by Sander Tideman is such a book. It’s a visionary book about the new economic thinking and it highlights the future of the triangle business – government – financial sector.
I would like to dwell on one page. Here Tideman tells about a presentation of anthropologist and organization psychologist Bruce Gibb on sustainable organizational models. After years of field research on tribes he had discovered two universal critical functions that make a tribe a successful tribe: execution and reflection. A tribe is a group of people, a society, an organization (with emphasis on organic, a living system). Execution stands for efficiency, reflection stands for resilience.
According to Gibbs and Tideman, efficiency is useful in performing tasks (production, hunting etc) for which a particular organization is required. That leads to a certain hierarchy with clear lines from the head (leader) to the members and vice versa. Gibbs drew the familiar triangle/pyramid for that.
Resilience means reflection in which all members are present, around the fire, the totem pole or at the round table (Arthurian legend). Everyone has the same right to speak, young, old, men and women. Experiences and lessons learned are exchanged, new ideas come forward, all on a basis of equality. Gibbs drew a circle for that.
I am convinced that stories play an important role in that process: to give meaning and sense to events from the past and present, as a source of mutual trust and inspiration and a foundation for planning future activities.
Tideman tells that when a tribe showed inadequacy in one of these critical functions, the group was threatened in its survival. In short: too much ‘execution’ leads to aggression and (internal) competition, too much ‘reflection’ leads to liability. He sees the tribe/organization as an ecosystem in which the right balance between efficiency (reaching a goal) and resilience (social cohesion) supports a sustainable existence.
‘Connection’ plays a crucial role and Tideman stresses the importance of the quality of interaction between those involved.
I would like to add that the sharing of (learning) experiences, the respect for each other’s stories help an organization to be ready and able, internally and externally.
Why the wild geese as an image? It is a fine example for the above. On the ground equals (horizontal organization) for whom bonding is important and where tasks are evenly distributed. In the air efficient to reach the goal faster. It has worked well for tens of thousands of years. And does the V-formation not resemble two sides of a triangle?…
(illustrations copied from ‘Mind over Matter’)